Έχει επισημανθεί αρκετές φορές στο παρελθόν από τη διοργάνωση, ότι η δυνατότητα φιλοξενίας αθλητών στον ΟΜ αλλά και στο ίδιο το βουνό είναι περιορισμένη και πρέπει να γίνεται με φειδώ και σεβασμό στο ευαίσθητο περιβάλλον του Ολύμπου. Κι ακόμα, ο μεγάλος βαθμός τεχνικής και φυσικής δυσκολίας του αγώνα, δεν επιτρέπει σε πρωτόπειρους αθλητές να θέσουν τον ΟΜ σαν ένα από τους βασικούς στόχους στο ξεκίνημα της αθλητικής τους καριέρας. Γι αυτό το λόγο είναι απαραίτητο να υπάρχει ένα δίκαιο σύστημα συμμετοχής, που δεν μπορεί παρά να βασίζεται σε αξιοκρατικά κριτήρια, επιλέγοντας “ de facto ” τους εμπειρότερους και ικανότερους των αθλητών.
Συνεκτιμώντας λοιπόν όλες τις παραμέτρους του ζητήματος των συμμετοχών, αποφασίστηκε η εφαρμογή ενός σύνθετου συστήματος που θα λαμβάνει υπόψη τον όγκο και την ποιότητα των ορεινών αγώνων που οι αθλητές πραγματοποιούν εντός και εκτός της χώρας, δημιουργώντας μια ετήσια βαθμολογία για τους αθλητές εσωτερικού (κατοίκους Ελλάδας, ασχέτως εθνικότητας), η οποία θα τροφοδοτεί κάθε χρόνο τους συμμετέχοντες στον ΟΜ (για τους ξένους αθλητές, λόγω αντικειμενικών δυσκολιών θα συνεχίσει να ισχύει η ‘προηγούμενη εμπειρία σε έναν τουλάχιστον αγώνα βουνού’ αλλά με σαφώς αναβαθμισμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά).
Βάση κάθε συζήτησης στο εξής θα αποτελεί ο χαρακτηρισμός ενός αγώνα, ως «αγώνα βουνού». Η διοργάνωση του ΟΜ κατέληξε σε έναν ορισμό-πλαίσιο, με βάση την κρίση της Τεχνικής της Επιτροπής και τη μακρόχρονη εμπειρία των μελών που την απαρτίζουν. Είναι πιθανό ο ορισμός αυτός να επηρεάσθηκε από κάποια στοιχεία υποκειμενικότητας αλλά είναι βέβαιο ότι δεν απέχει πολύ από τη μέση επικρατούσα άποψη (αξίζει να σημειωθεί ότι η τοποθέτηση του ΟΜ βρίσκεται πολύ κοντά στην αντίστοιχη της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ορεινού Τρεξίματος, WMRA ).
Έτσι λοιπόν για τον ΟΜ ως αγώνας ορεινού τρεξίματος ορίζεται εκείνος που διεξάγεται κατά μείζονα λόγο σε πεδίο που χαρακτηρίζεται ως ορεινό, αποτελούμενο κυρίως από μονοπάτια αλλά και χωματόδρομους στοιχειώδους βατότητας, με τις ανάλογες μη συμβατικές ανηφορικές κλίσεις και ένα σημαντικό ποσό θετικής υψομετρικής διαφοράς.
Θεωρούμε ότι ο χαρακτηρισμός «ορεινός» έχει υποστεί στο τρέξιμο τα τελευταία χρόνια πολλές στρεβλώσεις εξαιτίας της αυθαίρετης οικειοποίησής του, με στόχο τον εντυπωσιασμό ή την προσέλκυση του κοινού. Το τρέξιμο σε ορεινό περιβάλλον και το ορεινό τρέξιμο, δεν είναι κατ’ ανάγκη δύο ταυτόσημες έννοιες. Το ορεινό περιβάλλον μπορεί να αποτελεί μόνο τον φυσικό διάκοσμο ενός αγώνα ενώ το ορεινό πεδίο είναι εκείνο που αποτελεί την ουσία του.
Έτσι η διοργάνωση του ΟΜ παρουσιάζει τον «Παράγοντα-20», θέτοντας ποσοτικά χαρακτηριστικά, ώστε να καταστήσει απόλυτα σαφή τη θέση της. Ο «Παράγοντας-20» συνοψίζεται στα εξής χαρακτηριστικά μιας διαδρομής:
α) ελάχιστο ποσοστό μονοπατιού 20%,
β) μέγιστο ποσοστό ασφάλτου 20%
γ) ελάχιστος δείκτης ανάβασης* 20%
(*Ο δείκτης ανάβασης είναι ο λόγος θετικής υψομετρικής διαφοράς προς την συνολική απόσταση της διαδρομής. Σαν παράδειγμα αναφέρεται ο ΟΜ, ο οποίος έχει δείκτη ανάβασης 3170:43,7=72).
Το μέγιστο και ελάχιστο υψόμετρο της διαδρομής του κάθε αγώνα δεν προσμετρούν για τον χαρακτηρισμό του ως «ορεινού», δεδομένης και της μορφολογίας της Ελλάδας. Ένας αγώνας για να αποτελεί κριτήριο του ΟΜ θα πρέπει να συγκεντρώνει ταυτόχρονα και τα τρία αυτά χαρακτηριστικά του "Παράγοντα-20" .
Το νέο σύστημα μοριοδοτεί/βσθμολογεί τη συμμετοχή των αθλητών σε ορεινούς αγώνες με ακριβοδίκαιο τρόπο, υπολογίζοντας τους βασικούς βαθμούς του κάθε αγώνα από το μήκος της διαδρομής του και τη θετική υψομετρική διαφορά, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τη βασική παράμετρο της επίδοσης αλλά και δευτερεύουσες, όπως του φύλου, της ηλικίας, του βαθμού δυσκολίας, ακόμα και της χρονιάς πραγματοποίησης. Παρακάτω παρουσιάζεται αναλυτικά το νέο σύστημα βαθμολόγησης, ο βασικός κορμός του οποίου οφείλει την πατρότητά του στους διοργανωτές του UTMB, όπου και απλουστευμένο εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 2007.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗΣ
1. ΒΑΣΙΚΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΒΑΘΜΩΝ ΑΓΩΝΑ : Προστίθενται τα χιλιόμετρα και η θετική υψομετρική διαφορά της διαδρομής, αφού πρώτα αφαιρεθεί το τελευταίο ψηφίο του δεύτερου αριθμού και μετατραπεί το προτελευταίο του σε δεκαδικό. Αυτοί είναι και οι βαθμοί που δίνει ένας αγώνας. Παράδειγμα: Ο ΟΜ έχει μήκος 43,7 χιλιόμετρα και συνολική θετική υψομετρική +3170 μέτρα. Οι βαθμοί του ΟΜ είναι 43,7 + 31,7 = 75,4
2. Πριμοδότηση επίδοσης : Σε ένα σύστημα αξιολόγησης δεν θα μπορούσε να μη ληφθεί υπόψη το ποιοτικό επίπεδο των αξιολογούμενων, βασικό στοιχείο αξιολόγησής τους, το οποίο έχει και τη μεγαλύτερη βαρύτητα από τους υπόλοιπους παράγοντες. Έτσι, πριμοδοτείται η δυναμικότητα των αθλητών, με βάση τα αποτελέσματά τους, έχοντας όμως σημείο αναφοράς την εκάστοτε επίδοση του νικητή του αγώνα. Η επίδοση του νικητή αποτελεί τη βάση (100). Όλοι οι υπόλοιποι αθλητές ακολουθούν με ποσοστιαίες αποκλίσεις από αυτή την επίδοση, που τείνουν να αυξάνονται (101%, 102%, 103%, ...). Για κάθε μία ποσοστιαία μονάδα απόκλισης από την επίδοση του νικητή μειώνεται και η πριμοδότηση κατά μία ποσοστιαία μονάδα, μέχρι μηδενισμού, ο οποίος και συντελείται σε απόσταση επίδοσης 50%, ανεξαρτήτως φύλου. Παράδειγμα: Η επίδοση του νικητή στον ΟΜ το 2008 ήταν 4:33. Η επίδοση αυτή πριμοδοτεί τον ίδιο τον νικητή με 50%, δηλαδή 75,4 Χ 50% = 37,7 βαθμούς επιπλέον. Η επίδοση που θα πάρει την ελάχιστη πριμοδότηση (1%) είναι εκείνη των 6:50, η οποία απέχει 50% από αυτή του νικητή ( 75,4 Χ 1% = 0,7 βαθμοί ) .
3. Πριμοδότηση φύλου : Η δ ιαφορά δ υναμικότητα ς ανάμεσα στα δύο φύλα είναι δεδομένη και σαφώς πρέπει να λαμβάνεται υπόψη. Μέ βάση τις επιστημονικές έρευνες, η διαφορά αερόβιας ικανότητας ανάμεσα στα δύο φύλα προσεγγίζει το 10-15%. Στο σύστημα συμμετοχής του ΟΜ, οι γυναίκες πριμοδοτούνται "εκ προοιμίου" με 15% πάνω στους βασικούς βαθμούς του αγώνα. Έτσι όλες οι αθλήτριες επωφελούνται από το μέτρο της ειδικής αντιμετώπισης του γυναικείου φύλου. Αυτό είναι και το μοναδικό μέτρο που λαμβάνεται υπέρ των γυναικών στο σύστημα συμμετοχής του ΟΜ. των αθλητών είναι αναμφίβολα Η επίδοση του νικητή στον κάθε αγώνα την κάθε χρονιά, αποτελεί τη βάση υπολογισμού και πριμοδοτείται με 50% επί των βαθμών του αγώνα για τους άνδρες και με 70% για τις γυναίκες.
3. Πριμοδότηση ηλικίας : Καθώς αυξάνεται η ηλικία και κάμπτεται η γενικότερη φυσική κατάσταση των αθλητών, η πριμοδότηση της ηλικίας είναι θέμα μείζονος σημασίας. Ηλικιακή βάση πριμοδότησης, θεωρήθηκε η εναρκτήρια ηλικία της κατηγορίας των masters (βετεράνων), τα 40 χρόνια. Έτσι, κάθε αθλητής και αθλήτρια πριμοδοτούνται με 1% για κάθε χρόνο ηλικίας τους από το 40ο έτος και πάνω, χωρίς ναυπάρχει ανώτατο ηλικιακό όριο πριμοδότησης . Παράδειγμα: Άνδρας αθλητής ηλικίας 62 ετών τερματίζει έγκυρα τον ΟΜ. Για την ηλικία του θα πριμοδοτηθεί με 22%, δηλαδή 75,4 Χ 22% = 16,6 βαθμοί επιπλέον.
4. Πριμοδότηση δ υσκολίας αγώνα : Η τεχνική δυσκολία ενός αγώνα συντίθεται από αρκετούς παράγοντες, όπως ο δείκτης ανάβασης, το υψόμετρο, η ποιότητα του πεδίου, το μήκος διαδρομής, ο υποχρεωτικός εξοπλισμός, οι καιρικές συνθήκες. Ως αναμφισβήτητος παράγοντας ωστόσο, μπορεί να ληφθεί υπόψη ο "Δείκτης Ανάβασης", μια και η 'περιεκτικότητα' της διαδρομής σε μονοπάτια τίθεται υπό αμφισβήτηση, λόγω υποκειμενικότητας (ένας εγκαταλειμμένος χωματόδρομος μπορεί να θεωρείται μονοπάτι?). Η πριμοδότηση ξεκινά με ποσοστό 2% για αγώνες με Δείκτη Ανάβασης από 40 μέχρι 44. Το ποσοστό αυτό προσαυξάνεται για κάθε 5 μονάδες κατά 1% (45-49, 50-54, 55-59, κ.ο.κ.)
5. Χρόνος πραγματοποίησης αγώνα : Όσο πιο πρόσφατος είναι ο αγώνας, τόσο πιο ενεργό αθλητή υποδηλώνει και η ενεργός δράση επιβραβεύεται από το νέο σύστημα. Καθώς ο κάθε αθλητής μπορεί να δηλώσει αγώνες που πραγματοποίησε τα 3 τελευταία χρόνια που προηγήθηκαν της αίτησής του, πριμοδοτούνται οι πιο πρόσφατοι. Οι αγώνες που πραγματοποιήθηκαν την χρονιά που μόλις έχει προηγηθεί πριμοδοτούνται με 5%, της ενδιάμεσης (δύο χρόνια πριν) με 3% ενώ της τρίτης δεν πριμοδοτούνται καθόλου. Παράδειγμα: Στις εγγραφές του 2010, ο ΟΜ του 2009 θα πριμοδοτηθεί με 5% ( 75,7Χ5% = 3,8 βαθμούς) ο ΟΜ του 2008 με 3% (2,6 βαθμούς), ενώ ο ΟΜ του 2007 δεν πριμοδοτείται.
ΑΛΛΕΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
· Η διαδικασία της υποβολής αιτήσεων θα ξεκινά πάντα Ιανουάριο και θα διαρκεί συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (περίπου 15 ημέρες). Όταν θα ολοκληρώνεται η διαδικασία ελέγχου των αιτήσεων θα δημοσιεύεται η βαθμολογία στην ιστοσελίδα της διοργάνωσης. Ο αριθμός των αθλητών που θα επιλέγονται, θα είναι γνωστός εκ των προτέρων. Στη βαθμολογία θα εμφανίζονται όλοι οι αθλητές, ακόμα και οι τιμώμενοι ή οι θεωρούμενοι ελίτ.
· Κ άθε αθλητής μπορεί να δηλώσει από 1 μέχρι 6 αγώνες βουνού (αποκλειστικά), που να έχουν πραγματοποιηθεί στα 3 προηγούμενα ημερολογιακά χρόνια (για το 2010 θα ισχύσουν αγώνες των ετών 2009, 2008 & 2007). Το όριο των 6 αγώνων επιλέχθηκε ώστε να δημιουργηθούν συνθήκες όσο το δυνατόν ίσης αντιμετώπισης των αθλητών και να δίνεται έμφαση στα ποιοτικά χαρακτηριστικά των αγώνων. Το όριο των 3 ετών επιλέχθηκε να δοθεί ευκαιρία και σε αθλητές που λόγω τραυματισμών έμειναν εκτός αγωνιστικής δραστηριότητας.
· Ημιτελείς συμμετοχές (εγκαταλείψεις) δίνουν τους σχετικούς βαθμούς (για εγκατάλειψη τουλάχιστον μετά το ΚΜ- 15 ), με την προϋπόθεση ότι ο αγώνας θεωρείται "μεσαίος", δηλαδή έχει βαθμολογία πάνω από 50 βαθμούς (άθροισμα μήκους και ανάβασης) και με την προϋπόθεση ότι τα ενδιάμεσα περάσματα των αθλητών παρατίθενται στις ιστοσελίδες των διοργανώσεων. Στις εγκαταλείψεις ωστόσο χάνονται όλες οι πριμοδοτήσεις, ασχέτως φύλου, ηλικίας, δυσκολίας ή χρονιάς.
· Ο τρόπος βαθμολόγησης και πριμοδότησης ισχύει για όλους τους αγώνες που δηλώνονται, ασχέτως αν πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, αρκεί να έχουν τα χαρακτηριστικά που ορίζει η διοργάνωση, διαφορετικά απορρίπτονται.
· Τ ην ευθύνη συμπερίληψης ενός ελληνικού ορεινού αγώνα στον κατάλογο αγώνων του ΟΜ, έχουν οι διοργανωτές τους, οι οποίοι καλούνται να δημοσιεύσουν στο διαδίκτυο τα δεδομένα των αγώνων τους.
· Ο πίνακας της βαθμολογίας θα είναι κοινός για άνδρες και γυναίκες, όπως επίσης και για όλες τις ηλικιακές κατηγορίες.
· Για διευκόλυνση των ενδιαφερόμενων αθλητών, στην ιστοσελίδα του ΟΜ θα λειτουργ εί “ point calculator ”, ένας online υπολογιστής που θα δέχεται δεδομένα και θα υπολογίζει βαθμούς. Η εγκατάσταση του συστήματος θα γίνει τους επόμενους μήνες στην ιστοσελίδα.
· Για κάθε αγώνα-κριτήριο του πίνακα αγώνων βουνού του ΟΜ, θα υπολογίζεται συγκεκριμένη ελάχιστη επίδοση (χρονικό όριο έγκυρου τερματισμού), ώστε να μπορεί ο αγώνας να υπολογιστεί και να δώσει βαθμούς. Η ελάχιστη επίδοση θα υπολογίζεται με βάση το ρεκόρ διαδρομής και τους βαθμούς του αγώνα
Ακολουθούν δύο ολοκληρωμένα, μάλλον ακραία παραδείγματα, ώστε να γίνει καλύτερα κατανοητό το σύστημα βαθμολόγησης
Α) Άνδρας αθλητής, ηλικίας 53 ετών τερματίζει αγώνα 100 km το 2009, με υψομετρική + 5000, Δείκτη Ανάβασης 53, με επίδοση 30% πίσω από αυτήν του νικητή. Οι βαθμοί που συγκεντρώνει ο αθλητής είναι οι εξής: α) 150 οι βασικοί, β) 150Χ20%=30 από πριμ επίδοσης, γ) 150Χ13%=19,5 από πριμ ηλικίας, δ) 150Χ 4 %= 6 από πριμ δυσκολίας, ε) 150Χ 5 %= 7,5 από πριμ χρονιάς. ΣΥΝΟΛΟ 21 3 βαθμοί. Αν ο ίδιος αθλητής εγκατέλειπε στο ΚΜ-80 με υψομετρική + 4000 μέτρα μέχρι εκεί, θα λάμβανε μόνο 80+40=120 βαθμούς, αφού θα έχανε όλες τις πριμοδοτήσεις.
Β) Άνδρας αθλητής, ηλικίας 28 ετών τερμάτισε αγώνα 30 χιλιομέτρων και υψομετρικής +9 00 μέτρων, Δείκτη Ανάβασης 30, το 2007, με επίδοση 8 0% πιο αργή από τον νικητή του αγώνα . Οι βαθμοί που συγκεντρώνει είναι οι εξής: α) 3 9 οι βασικοί, β) 0 από πριμ επίδοσης, γ) 0 από πριμ ηλικίας, δ) 0 από πριμ δυσκολίας, ε) 0 από πριμ χρονιάς. ΣΥΝΟΛΟ 3 9 βαθμοί. Αν δε ο αθλητής του παραδείγματος εγκατέλειπε τον αγώνα στο ΚΜ-25, τότε δεν θα έπαιρνε καθόλου βαθμούς για τα 25 αυτά χιλιόμετρα, αφού ο αγώνας συγκεντρώνει μόλις 38 βαθμούς.
Στο πρώτο παράδειγμα, ο 53χρονος αθλητής συμμετέχοντας σε έναν δύσκολο και μεγάλο αγώνα πριμοδοτήθηκε με επιπλέον 43% πάνω στη βασική βαθμολογία, χάρη σε υποκειμενικούς παράγοντες όπως η επίδοση και η χρονιά αλλά και αντικειμενικούς, όπως η ηλικία και ο βαθμός δυσκολίας. Στο δεύτερο παράδειγμα, ο 28χρονος αθλητής, μετέχοντας σε έναν εύκολο αγώνα, χωρίς τεχνικές δυσκολίες αλλά και χωρίς ιδιαίτερες αθλητικές δυνατότητες ο ίδιος, δεν κατάφερε να συγκεντρώσει καθόλου βαθμούς πριμοδότησης. Συνοψίζοντας, το νέο σύστημα ευνοεί τους μεγάλους, δύσκολους και πρόσφατους αγώνες, τους καλούς αθλητές αλλά δεν παραβλέπει παραμέτρους όπως η ηλικία, το φύλο και η τεχνική δυσκολία ενός αγώνα.
Η διοργάνωση του ΟΜ πιστεύει ότι η εφαρμογή του συστήματος επιλογής αθλητών αποτελεί θετικό βήμα και για τον αγώνα αλλά και για τους ίδιους τους αθλητές (κυρίως), αφού ανατρέπει πλήρως την ισχύουσα αντίληψη περί λαϊκής συμμετοχής σε αγώνες με ιδιαίτερες απαιτήσεις. Το σύστημα είναι αναμφισβήτητα πολύπλοκο αλλά σε κάθε περίπτωση κατά πολύ δικαιότερο της γνωστής απλουστευμένης διαδικασίας που εφαρμόσθηκε μέχρι σήμερα και η διοργάνωση θεωρεί αυτή η αλλαγή ότι πρόκειται να συμβάλει στην πραγματοποίηση πιο συναρπαστικών αγώνων και στην ενεργοποίηση των αθλητών του ορεινού τρεξίματος, το οποίο αναπτύσσεται πια με ταχύτατους ρυθμούς στη χώρα μας, όπως και σε όλο τον κόσμο.
Με την ευκαιρία ανακοίνωσης του νέου συστήματος συμμετοχής στον ΟΜ, η Διοργάνωση καλεί ανοιχτό διάλογο τους διοργανωτές και αθλητές αγώνων βουνού, ώστε να αποσαφηνιστούν έννοιες σχετικές με το άθλημα και να καθοριστεί μια ελάχιστη κοινή πλατφόρμα διεξαγωγής αυτών των αγώνων. Ευχόμαστε η εφαρμογή του συστήματος συμμετοχών του ΟΜ να δώσει το έναυσμα για έναν γενικότερο διάλογο για το ορεινό τρέξιμο. Είναι ανάγκη να ξεκαθαρίσει σύντομα η εικόνα του ορεινού τρεξίματος σε κάθε πτυχή της και όλοι να γνωρίζουν με σαφήνεια τα πλαίσια που ορίζουν αυτό το συναρπαστικό και απαιτητικό άθλημα.
Από τη Διοργάνωση του “ Olympus Marathon ”
Λιτόχωρο, 27.12.2009